9-10. อุปาลิสุตฺตาทิวณฺณนา

[99-100] นวเม อชฺโฌคาเหตฺวา อธิปฺเปตมตฺถํ สมฺภวิตุํ สาเธตุํ ทุกฺขานิ ทุรภิสมฺภวานิฯ อฏฺฐกถายํ ปน ตตฺถ นิวาโสเยว ทุกฺโขติ ทสฺเสตุํ ‘‘สมฺภวิตุํ ทุกฺขานิ ทุสฺสหานี’’ติ วุตฺตํฯ อรญฺญวนปตฺถานีติ อรญฺญลกฺขณปฺปตฺตานิ วนสณฺฑานิฯ วนปตฺถสทฺโท หิ สณฺฑภูเต รุกฺขสมูเหปิ วตฺตตีติ อรญฺญคฺคหณํฯ ปวิเวกนฺติ ปการโต, ปกาเรหิ วา วิเวจนํ, รูปาทิปุถุตฺตารมฺมเณ ปการโต คมนาทิอิริยาปถปฺปกาเรหิ อตฺตโน กายสฺส วิเวจนํ, คจฺฉโตปิ ติฏฺฐโตปิ นิสชฺชโตปิ นิปชฺชโตปิ เอกสฺเสว ปวตฺติฯ เตเนว หิ วิเวเจตพฺพานํ วิเวจนาการสฺส จ เภทโต พหุวิธตฺตา เต เอกตฺเตน คเหตฺวา ‘‘ปวิเวก’’นฺติ เอกวจเนน วุตฺตํฯ ทุกฺกรํ ปวิเวกนฺติ วา ปวิเวกํ กตฺตุํ น สุขนฺติ อตฺโถฯ เอกีภาเวติ เอกตฺตภาเวฯ ทฺวยํทฺวยาราโมติ ทฺวินฺนํ ทฺวินฺนํ ภาวาภิรโตฯ หรนฺติ วิยาติ สํหรนฺติ วิย วิฆาตุปฺปาทเนนฯ เตนาห ‘‘ฆสนฺติ วิยา’’ติฯ ภยสนฺตาสุปฺปาทเนน ขาทิตุํ อาคตา ยกฺขรกฺขสปิสาจาทโย วิยาติ อธิปฺปาโยฯ อีทิสสฺสาติ อลทฺธสมาธิโนฯ ติณปณฺณมิคาทิสทฺเทหีติ วาเตริตานํ ติณปณฺณาทีนํ มิคปกฺขิอาทีนญฺจ ภีสนเกหิ เภรเวหิ สทฺเทหิฯ วิวิเธหิ จ อญฺเญหิ ขาณุอาทีหิ ยกฺขาทิอากาเรหิ อุปฏฺฐิเตหิ ภีสนเกหิฯ ฆเฏน กีฬา ฆฏิกาติ เอเกฯ ทสมํ อุตฺตานเมวฯ

อุปาลิสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อุปาลิวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ทุติยปณฺณาสกํ นิฏฺฐิตํฯ

3. ตติยปณฺณาสกํ

(11) 1. สมณสญฺญาวคฺโค

1-12. สมณสญฺญาสุตฺตาทิวณฺณนา

[101-112] ตติยสฺส ปฐมาทีนิ อุตฺตานานิฯ ฉฏฺเฐ นิชฺชรการณานีติ ปชหนการณานิฯ อิมสฺมิํ มคฺโค กถียตีติ กตฺวา ‘‘อยํ เหฏฺฐา…เป.… ปุน คหิตา’’ติ วุตฺตํฯ กิญฺจาปิ นิชฺชิณฺณา มิจฺฉาทิฏฺฐีติ อาเนตฺวา สมฺพนฺธิตพฺพํฯ ยถา มิจฺฉาทิฏฺฐิ วิปสฺสนาย นิชฺชิณฺณาปิ น สมุจฺฉินฺนาติ สมุจฺเฉทปฺปหานทสฺสนตฺถํ ปุน คหิตา, เอวํ มิจฺฉาสงฺกปฺปาทโยปิ วิปสฺสนาย ปหีนาปิ อสมุจฺฉินฺนตาย อิธ ปุน คหิตาติ อยมตฺโถ ‘‘มิจฺฉาสงฺกปฺปสฺสา’’ติอาทีสุ สพฺพปเทสุ วตฺตพฺโพติ ทสฺเสติ ‘‘เอวํ สพฺพปเทสุ โยเชตพฺโพ’’ติ อิมินาฯ เอตฺถ จาติ ‘‘สมฺมาวิมุตฺติปจฺจยา จ อเนเก กุสลา ธมฺมา ภาวนาปาริปูริํ คจฺฉนฺตี’’ติ เอตสฺมิํ ปาฬิปเทฯ เอตฺถ จ สมุจฺเฉทวเสน จ ปฏิปฺปสฺสทฺธิวเสน จ ปฏิปกฺขธมฺมานํ สมฺมเทว วิมุจฺจนํ สมฺมาวิมุตฺติฯ ตปฺปจฺจยา จ มคฺคผเลสุ อฏฺฐ อินฺทฺริยานิ ภาวนาปาริปูริํ อุปคจฺฉนฺตีติ มคฺคสมฺปยุตฺตานิปิ สทฺธาทีนิ อินฺทฺริยานิ อุทฺธฏานิฯ มคฺควเสน หิ ผเลสุ ภาวนาปาริปูรี นามาติฯ อภินนฺทนฏฺเฐนาติ อติวิย สิเนหนฏฺเฐนฯ อิทญฺหิ โสมนสฺสินฺทฺริยํ อุกฺกํสคตสาตสภาวโต สมฺปยุตฺตธมฺเม สิเนหนฺตํ เตเมนฺตํ วิย ปวตฺตติฯ ปวตฺตสนฺตติอาธิปเตยฺยฏฺเฐนาติ วิปากสนฺตานสฺส ชีวเน อธิปติภาเวนฯ เอวนฺติอาทิ วุตฺตสฺเสว อตฺถสฺส นิคมนํฯ สตฺตมาทีนิ อุตฺตานตฺถานิฯ

สมณสญฺญาสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สมณสญฺญาวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ